Từ Hà Nội vượt hơn 500km đường Quốc lộ 1A du khách sẽ đặt chân đến thị xã Đồng Hới (Quảng Bình). Thị xã nhỏ nằm bên bờ Nhật Lệ một màu nước xanh trong. Nhưng không mấy ai biết rằng Đồng Hới có một hồ nước ngọt nằm ngay cạnh biển Nhật Lệ, chỉ cách có hơn 100 mét, đó là hồ Bàu Tró. Đây không chỉ là điểm tham quan khi đi du lịch Quảng Bình, mà còn là nơi ở của người Việt cổ với những dấu tích từ xa xưa.
Không hiểu hồ Bàu Tró được hình thành như thế nào và từ bao giờ, Bàu Tró sâu, rộng bao nhiêu và đáy hồ ở đâu? Chỉ nghe truyền thuyết dân gian kể lại rằng Bàu Tró rất sâu, sâu không có đáy. Người ta đã thử bằng cách chèo thuyền ra giữa hồ, buộc đá vào dây thả xuống hồ để đo chiều sâu, thế nhưng thả hoài dây cũng chẳng chùn. Đến khi hết dây này, nối thêm dây khác cũng không thấy đá chạm đáy, nên đến bây giờ vẫn chưa rõ chiều sâu hồ Bàu Tró là bao nhiêu.
Lại có chuyện kể rằng: ở vùng vực Tróoc (Kẻ Bàng) có một trận lũ rất lớn cuốn trôi nhiều nhà cửa, cây cối theo dòng nước. Một thời gian không lâu sau lũ, người ta thấy xuất hiện những trái bưởi to ở hai bên bờ Bàu Tró – một loại bưởi được trồng ở vực Tróoc nên đã ngờ rằng hồ Bàu Tró có đáy ngầm, thông lên tận vùng hang động mạn Tây Bắc.
Đứng trên đồi cát thuộc phường Hải Thành nhìn xuống, thấy biển và hồ Bàu Tró –Quảng Bình chỉ cách nhau vài gang tay. Những ngày biển nổi sóng lớn cứ tưởng như biển sẽ hòa nhập vào với hồ. Lạ nhất là dù chỉ cách nhau có gang tấc như vậy nhưng nước hồ Bàu Tró lại ngọt như là nước suối trên rừng. Người dân thị xã Đồng Hới trước đây thường ra hồ lấy nước về giặt quần áo cho trắng.
Ngày nay, Bàu Tró đang đặt vấn đề bảo vệ nghiêm ngặt vì nơi đây không những là một di chỉ khảo cổ, một thắng cảnh nổi tiếng mà còn là nguồn nước sinh kế cho người dân trong vùng.Vì vậy, để có được chuyến tham quan khám phá trọn vẹn mà không phạm vào những quy tắc bảo vệ của nơi này, quý khách nên tham gia và có sự hướng dẫn chính xác từ những công ty du lịch chuyên nghiệp, uy tín.
